Cukrzyca w ciąży

Cukrzyca ciążowa to jedna z najczęstszych współistniejących w ciąży dolegliwości. Dotyczy aż 18% przyszłych mam. Nieleczona, stanowi zagrożenie zarówno dla kobiety, jak i maluszka. Warto więc znać jej objawy oraz metody leczenia.

CUKRZYCA CIĘŻARNYCH

Mianem tym określa się stan, w którym cukrzycę, a więc wysoki poziom glukozy we krwi, diagnozuje się po raz pierwszy w czasie trwania ciąży. Choroba ta wiązana jest z zaburzeniem gospodarki hormonalnej organizmu i dotyczy kobiet, u których poziom glukozy przed ciążą był prawidłowy. Rozpoczyna się ona zwykle w połowie ciąży, w momencie, kiedy organizm nie jest w stanie wyprodukować dostatecznej ilości insuliny w stosunku do swoich potrzeb. Brak wystarczającej ilości tego hormonu uniemożliwia regulację poziomu glukozy we krwi, nie może ona zatem zostać przetworzona w energię. Cukrzyca ciężarnych mija zwykle po porodzie, jednak zwiększa ona ryzyko wystąpienia kolejnej w trakcie następnej ciąży.

CZYNNIKI RYZYKA

Istnieje kilka czynników, które zwiększają ryzyko wystąpienia cukrzycy u przyszłej mamy. Uważać powinny przede wszystkim kobiety z obciążonym wywiadem rodzinnym w zakresie cukrzycy typu II, mające wysokie ciśnienie tętnicze krwi i borykające się z zespołem policystycznych jajników. Szczególnie powinny o siebie zadbać mamy z obniżoną tolerancją glukozy i osłabieniem glikemii. Zagrożenie wzrasta ponadto u kobiet starszych niż 25 lat, a także tych z nadwagą przed ciążą. Czynnikami ryzyka są też obciążony wywiad położniczy, przewidywana waga urodzeniowa dziecka powyżej 4500 gramów, wielowodzie, stan przedrzucawkowy lub rzucawka porodowa oraz niewytłumaczalne samoistne poronienia. Na baczności powinny mieć się ponadto mamy, u których wcześniej stwierdzono cukrzycę ciężarnych lub stan przedcukrzycowy.

SYMPTOMY

Wśród symptomów cukrzycy ciężarnych są męczliwość, częste infekcje (pęcherza, pochwy i skóry), zamazane widzenie, wzmożone pragnienie i oddawanie moczu, nudności i wymioty, a także utrata wagi pomimo wzmożonego apetytu. Jeśli przyszła mama zauważy u siebie te objawy, powinna niezwłocznie skonsultować się z lekarzem. Zaniedbanie w tym przypadku może doprowadzić do przedwczesnego porodu, niedotlenienia płodu, zaburzeń przepływu krwi między matką a dzieckiem (tzw. zaburzenia perfuzji maciczno-łożyskowej) i żółtaczki noworodka. Może dojść także do makrosomii płodu, czyli jego nadmiernego wzrostu w skutek podwyższenia poziomu glukozy i insuliny we krwi. W konsekwencji zwiększy się ryzyko uszkodzeń okołoporodowych, takich jak porażenie mózgowe, encefalopatia niedokrwienna czy uszkodzenie splotu barkowego.

WŁAŚCIWA DIAGNOZA

By zminimalizować skutki współistniejącej cukrzycy dobrze jest już na wczesnym etapie ciąży przeprowadzić testy. Badanie powinno odbyć się na pierwszej wizycie u lekarza, około 10. tygodnia ciąży. Ginekolog przeprowadza wtedy wywiad z przyszłą mamą i kieruje ją na badania, między innymi na oznaczenie stężenia glukozy na czczo (z morfologii).

W przypadku prawidłowego wyniku następny test, tym razem doustny test obciążenia glukozą 75 g (OGTT, tzw. krzywa cukrowa), przeprowadzany jest między 24. a 28. tygodniem ciąży. Polega on na pobraniu krwi na czczo, następnie na wypiciu rozpuszczonej w wodzie glukozy oraz ponownych pobraniach krwi, kolejno po pierwszej i drugiej godzinie od wypicia. Jeśli i ten wynik będzie w normie, wówczas przyszła mama nie ma się o co martwić. W przeciwnym wypadku lekarz kieruje ją do poradni diabetologicznej.

Jeśli badanie glukozy na czczo około 10. tygodnia ciąży będzie przekraczało normy, wówczas lekarz od razu zleca OGTT. Jeżeli wynik tego badania będzie w normie, to zalecana jest dalsza obserwacja oraz ponowny test OGTT między 24. i 28. tygodniem ciąży. Jeśli natomiast wynik przekroczy normy, to przyszła mama dostaje skierowanie do poradni diabetologicznej.

LECZENIE

Wczesne zdiagnozowanie cukrzycy u przyszłej matki jest niezwykle istotna, ponieważ umożliwia zastosowanie właściwego leczenia. Ma ono fundamentalne znaczenie dla zdrowia matki i dziecka. Jego celem jest wnikliwe monitorowanie poziomu glukozy i utrzymanie go w granicach normy w trakcie trwania ciąży. Zadaniem lekarza jest także zapewnienie zdrowego wzrostu maleństwu. Dlatego monitoruje on dziecko, ocenia jego rozmiar i stan zdrowia. Zleca badania bezstresowe (NST), których zadaniem jest ocena pracy serca płodu. Przeprowadza ponadto charakterystykę biofizyczną (BBP), która pozwala ocenić uderzenia serca dziecka, jego ruchy, oddychanie, pracę mięśni i objętość płynu owodniowego. Ostatecznie lekarz może także zlecić rozwiązanie ciąży za pomocą cesarskiego cięcia, szczególnie wtedy, gdy waga dziecka przekracza 4500 gramów.

DIETA

W przypadku cukrzycy szczególnie ważna jest właściwa dieta. Mama powinna unikać cukru, miodu, słodkich owoców, tłustego mięsa, białego pieczywa oraz tłustego mleka. Wśród zalecanych produktów są natomiast te, które mają niski indeks glikemiczny: ryby, chude mięso, nabiał, ciemne pieczywo i warzywa. Jednak i tutaj należy uważać. Niektóre z warzyw, np. marchewka, mają niski indeks glikemiczny jako surowe, a wysoki po ugotowaniu. Niezwykle istotny jest ponadto niewielki rozmiar porcji, które kobieta powinna spożywać w odstępach 3-4-godzinnych. To bardzo ważne, by jadłospis przyszłej mamy ułożył dietetyk. Dopasuje on odpowiedni indeks glikemiczny i właściwą podaż kalorii do etapu ciąży, masy ciała kobiety oraz jej aktywności fizycznej. Dopiero jeśli zbilansowana dieta nie przyniesie pozytywnych skutków, należy włączyć farmakoterapię.

Nasza rada:

• Kobieta chorująca na cukrzycę w ciąży powinna szczególnie o siebie zadbać. Ważne, by stosowała się do zaleconych przez lekarzy zasad i była prowadzona przez grono specjalistów, takich jak diabetolog, położnik, dietetyk i neonatolog.