Czym są leki OTC?

Potrafią leczyć i do tego są dostępne w aptekach bez recepty. Wykorzystujemy je do samoleczenia łagodnych schorzeń oraz popularnych, niegroźnych chorób. Mamy zresztą w czym wybierać, wszak w ubiegłym roku zakupiliśmy 790 milionów opakowań produktów OTC, czyli o 68 milionów więcej, niż leków dostępnych wyłącznie na receptę.[1]

LEKI BEZ RECEPTY

OTC to skrót od angielskiego over-the-counter drug. Są to leki, które można kupić bez recepty. W grupie tej znajdziemy m.in. preparaty przeciwbólowe czy przeciwgorączkowe, a więc środki, które chory może przyjąć wraz z początkiem infekcji, przed konsultacją z lekarzem. Umożliwiają one samoleczenie przy objawach, które pacjent jest w stanie sam zdiagnozować. Kiedy przydarzają się powszechne dolegliwości, takie jak ból, przeziębienie, grypa, katar, alergia, choroba lokomocyjna czy dolegliwości żołądkowo-jelitowe, każdy może wziąć lek OTC z półki i przynieść sobie ulgę. Ich zadaniem jest szybkie zniwelowanie objawów. Od leków na receptę odróżnia je kod kreskowy. Zaczyna się on (podobnie jak przy suplementach) od cyfr: 590, a w dalszej części kodu pojawiają się cyfry 9990.

SKŁAD I DZIAŁANIE

Leki OTC mają delikatniejszy skład i działanie od środków, które muszą podlegać kontroli lekarza. Jednak do przyjmowania ich na własną rękę nie należy podchodzić lekkomyślnie. One także mogą wywołać skutki uboczne i niepożądane reakcje. Dlatego każdy producent takiego leku zaleca klientom zapoznanie się z ulotką dołączoną do opakowania. Wszystkie ulotki dostosowywane są do prawa Unii Europejskiej i przechodzą weryfikację pod względem czytelności. Mówiąc prościej, pacjent musi ją zrozumieć i mieć z niej jak najwięcej korzyści. Chory znajdzie w ulotce przeciwwskazania i jeśli rozpozna je u siebie, powinien zrezygnować z przyjmowania leku. Uważać powinny przede wszystkim osoby z depresją, nadciśnieniem, przewlekłą chorobą wrzodową czy reumatyczną. Najgroźniejsze działania niepożądane leków bez recepty to uszkodzenia wątroby i nerek. Mogą one też podrażniać błonę śluzową żołądka i zwiększać ryzyko wrzodów. Dlatego przed zastosowaniem każdego leku mamy dostęp do ulotki, mamy też prawo zapytać o jego działanie farmaceutę lub lekarza.

MITY O LEKACH OTC

Mity dotyczące leków OTC dotyczą dwóch skrajności. Z jednej strony wielu chorych uważa, że są one niebezpieczne i nie mogą być stosowane bez nadzoru lekarza. Z drugiej strony inni zażywają te leki w zbyt dużych dawkach i nie mają świadomości, że w nadmiarze środki te mogą zaszkodzić. Pamiętajmy, że leki OTC powinny być przyjmowane w określonym czasie i w odpowiedniej dawce. Ich zażywanie nie zwalnia nas z obowiązku konsultacji z lekarzem czy farmaceutą. Jeżeli po upływie od trzech do pięciu dni od rozpoczęcia przyjmowania leków OTC objawy choroby nie ustępują, to powinno się je odstawić i skorzystać z porady specjalisty, którego musimy poinformować o dotychczas przyjmowanych lekach i suplementach.

LEKI OTC, A SUPLEMENTY DIETY

Podstawowa różnica między lekiem OTC a suplementem tkwi we właściwościach tych produktów. Mówiąc najprościej, suplementy nie leczą chorób. Z definicji są skoncentrowanymi źródłami substancji odżywczych, witamin i składników mineralnych. Mają działanie fizjologiczne oraz żywieniowe. Ich zadaniem jest wzbogacenie naszej diety w składniki, których nie dostarczamy organizmowi w odpowiednich ilościach wraz z jedzeniem. Jeśli nawet na etykiecie suplementu znajdziemy te same składniki, co w lekach, to ich dawka powinna być na tyle mała, by nie wywołać efektu leczniczego. Istotna różnica tkwi także w prawie. Producent suplementu zobowiązany jest jedynie do poinformowania o wprowadzeniu na rynek produktu i przedstawienia projektu etykiety. Suplementów nie trzeba zatem badać i sprawdzać ich skuteczności. Wystarczy  jedynie zgłosić fakt wprowadzenia ich do obrotu Głównemu Inspektorowi Sanitarnemu. Z kolei wprowadzenie leku na rynek jest znacznie trudniejsze. Producent musi przedstawić dokumentację, którą pod lupę bierze Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Ponadto każda partia leku podlega kontroli Głównego Inspektora Farmaceutycznego i w razie niezgodności leki zostają wycofane z aptek.

Czy wiesz, że…

• …segment produktów bez recepty (leki OTC i produkty CH, takie jak suplementy diety) miał w 2019 r. około 46% udziału wartościowego w całym rynku farmaceutycznym w Polsce?[2] To wzrost o 5,6% sprzedaży w aptekach w stosunku do roku poprzedniego. Oznacza to, że coraz chętniej kupujemy środki bez recepty i – według prognoz – będziemy sięgać po nie coraz częściej. Najchętniej wybieramy leki OTC na kaszel i inne problemy z oddychaniem, a następnie środki przeciwbólowe i wspomagające trawienie.

[1] Raport opracowany przez IQVIA na temat rynku leków OTC w Polsce za 2019 r. https://pasmi.pl/wp-content/uploads/2020/03/raport-rynek-otc-2019.pdf

[2] Ibidem.