Pierwszy dzwonek – przygotuj dziecko do szkoły

Pierwszy dzień w szkole to dla dziecka równie ekscytujące, co niepokojące wyzwanie. Wraz z nim rozpoczyna nowy etap w swoim życiu. Po tzw. pierwszym dzwonku zacznie funkcjonować w zupełnie nieznanym mu wcześniej środowisku. Pozna nowe koleżanki, kolegów, nauczycieli. Maluch będzie musiał w tej grupie znaleźć miejsce dla siebie, a to wcale nie takie łatwe zadanie. Dlatego oprócz przygotowania szkolnej wyprawki, warto pomyśleć o oswojeniu dziecka z nową sytuacją.

PO PIERWSZE, OBAWY

Obawy związane z nową sytuacją mają zarówno rodzice, jak i dzieci. Opiekunowie boją się zwykle o to, czy maluch poradzi sobie w nowym środowisku. Lęk dziecka jest z kolei przede wszystkim wywołany zmianą i dyskomfortem związanym z tym, co dotychczas nieznane – nowe twarze, wymagania, obowiązki, potrzeba punktualności. Na to wszystko mogą nałożyć się negatywne doświadczenia wyniesione z przedszkola. Dlatego maluch potrzebuje wsparcia rodziców, którzy swoim spokojem i opanowaniem dadzą mu znać, że wszystko jest w porządku, że to normalna sytuacja. W ten sposób pociecha zyska poczucie bezpieczeństwa.

Pierwszy dzień w szkole ma niebagatelne znaczenie dla dalszych doświadczeń dziecka. Rodzice, którzy budują pozytywny obraz całej sytuacji, wspierają i tłumaczą, zwiększają szansę na to, że nowe doświadczenie wyda się dziecku wartościowe i interesujące.

PO DRUGIE, GOTOWOŚĆ

Skąd rodzic ma mieć pewność, że dziecko jest gotowe na pierwszy dzwonek? Psychologowie wskazują na konkretne czynniki, które to określają. Tak zwana gotowość do nauki w szkole to zbiór cech dziecka w wieku przedszkolnym, które określają zdolność do samodzielnej pracy i możliwość przyjęcia siebie w pozycji społecznej jako ucznia. Zadaniem opiekunów jest przygotować psychicznie malucha do pierwszego dzwonka. Powinni oni więc rozwijać w dziecku osobistą dojrzałość, która przejawia się w chęci do nauki w szkole. Równie ważna jest tzw. dorosłość w ruchu, czyli zdolność do wykonywania nie tylko tych zadań, które maluch chce robić, ale także pozostałych, które są od niego wymagane. Warto także położyć nacisk na intelektualną dojrzałość dziecka. Jeśli jest rozmowne i zadaje wiele pytań, to wykazuje gotowość do uczenia się. Najczęściej psychologiczna gotowość malucha kształtuje się między 6. a 7. rokiem życia, jednak należy pamiętać, że jest to sprawa indywidualna.

PO TRZECIE, WYROZUMIAŁOŚĆ

Pierwszy dzwonek niesie ze sobą prawdziwą rewolucję w życiu malucha. Od teraz będzie musiał on dostosować się do nowych wymogów edukacyjnych i przywyknąć do oceniania. Sukcesywnie będzie się uczył koncentrowania uwagi przez określony czas i skutecznego przyswajania wiedzy. Jeśli dołożymy do tego wygórowane oczekiwania rodziców, to dziecko może sobie nie poradzić.

Wymaganie zdobywania najlepszych stopni, właściwego zachowania i szybkiego nawiązywania znajomości może przerosnąć dziecko. Stawiając warunki, wcale nie ułatwiamy mu zadania. Nie motywujemy. Wysoko stawiane poprzeczki sprawią bowiem, że maluch zacznie kojarzyć szkołę z rywalizacją i ciągłą potrzebą zdobywania aprobaty. Udowadnianie rodzicom, że jest się wystarczająco dobrym, prędzej czy później sprawi, że szkoła postrzegana będzie przez dziecko negatywnie. Zamiast wymagać, starajmy się zatem obserwować reakcję i wspierać. Pamiętajmy też, że każde dziecko reaguje nieco inaczej na przysłowiowy pierwszy dzwonek. Wszystko zależy od jego indywidualnych cech, predyspozycji, otwartości na zmiany i umiejętności psychospołecznych.

PO CZWARTE, ROZMOWA

Na etapie przekraczania progu szkolnego to rodzice powinni być wsparciem dla dziecka. Dlatego zanim zabrzmi tzw. pierwszy dzwonek, warto podjąć z maluchem rozmowę na temat szkoły. Pierwszym sposobem jest odwoływanie się do własnych doświadczeń. Opowiedzmy maluchowi historie z własnego dzieciństwa. Uspokójmy go, zapewniając, że my również odczuwaliśmy stres wkraczając w szkolne mury. Ważne również, by uprzedzić dziecko, że w szkole czekają na nie różne doświadczenia: zarówno te pozytywne, jak i negatywne. Warto pokazać, że nawet w sytuacjach, które pozornie wydają się patowe, można znaleźć rozwiązanie.

Drugim sposobem na wszczęcie rozmowy jest zabawa w szkołę. Najlepiej jest zamieniać się rolami nauczyciela i ucznia. W ten sposób można zweryfikować oczekiwania malucha wobec rzeczywistości. Warto też zapytać dziecko wprost o obawy i jeśli będzie potrafiło je określić, poszukać wspólnie rozwiązania problemu.

PO PIĄTE, UWAŻNOŚĆ

Zachowanie dziecka w nowej sytuacji wymaga od rodzica sporej uważności i umiejętności empatycznego słuchania. Bardzo złym pomysłem jest reagowanie krzykiem i obwinianie. Nie można ponadto bagatelizować emocji pociechy. Jeśli zauważymy, że z maluchem dzieje się coś niedobrego, to powinniśmy szybko reagować.

Jakie są pierwsze oznaki trudności? Przede wszystkim smutek po przyjściu ze szkoły i izolacja od pozostałych domowników i uczniów. Kolejnym znakiem są słabsze, w porównaniu do dotychczasowych osiągnięć, oceny i wycofanie z działań szkolnych, takich jak zajęcia dodatkowe itd. Jeśli stres związany ze szkołą będzie długotrwały, to mogą pojawić się objawy psychosomatyczne, takie jak bóle głowy lub brzucha, częste choroby i spadek odporności. Istnieje także tzw. fobia szkolna, będąca rodzajem nerwicy sytuacyjnej (roztrzęsienie, panika). W takich przypadkach konieczna jest wizyta u psychologa, który w umiejętny sposób pomoże dziecku.

PAMIĘTAJ!

• Każdy rodzic chce chronić swoje dziecko. Nie można jednak być przesadnie opiekuńczym. Maluch to indywidualna, niezależna jednostka, której reakcje i sposoby zachowania mogą znacznie się różnić od oczekiwań opiekuna. Dlatego rodzic powinien zrozumieć, że to normalne i nie próbować zmieniać dziecka na siłę. Wystarczy pozwolić mu być sobą.