Pierwszy trymestr ciąży

Pierwszy trymestr to okres od pierwszego do trzynastego tygodnia ciąży – czyli pierwsze trzy miesiące. Choć na pierwszy rzut oka ciąży jeszcze nie widać, to właśnie wówczas w ciele kobiety zaczynają zachodzić znaczące zmiany. Intensywnie rozwija się także płód.

CIAŁO MAMY

W momencie zajścia w ciążę organizm kobiety zaczyna pracować na wysokich obrotach. Zmiany adaptacyjne, które wtedy zachodzą, obejmują anatomię, fizjologię i metabolizm. Dochodzi do uelastycznienia i rozpulchnienia szyjki macicy, a także zwiększenia produkcji wydzieliny pochwowej. Zmniejsza się przy tym kwasowość pochwy, co może sprzyjać rozwojowi infekcji intymnych. Powiększają się piersi i brodawki sutkowe. Towarzyszyć może temu ból piersi, które zaczynają dojrzewać do tego, by po porodzie móc produkować mleko. Także zmiany w układach krążenia i oddechowym mają na celu zaopatrzenie dziecka w odpowiednią ilość tlenu i składników odżywczych. To, co w tym czasie nie ulega drastycznej zmianie, to masa ciała. Rekomendowany przyrost wagi w pierwszym trymestrze to 0,5-2 kg. Jeśli jednak przyszła mama cierpi na wyjątkowo uporczywe mdłości, to jej masa ciała może nawet spaść. Bardziej znaczący przyrost wagi nastąpi dopiero w drugim i trzecim trymestrze.

HORMONY

To właśnie hormony odpowiadają za prawdziwą rewolucję w ciele kobiety. Ich wydzielanie nasila się już od chwili zapłodnienia. Od pierwszego trymestru wzrasta stukrotnie produkcja progesteronu, którego zadaniem jest utrzymanie ciąży. Niestety, jest on także odpowiedzialny za większość dolegliwości. Również estrogeny od momentu zapłodnienia przygotowują śluzówkę macicy na przyjęcie zarodka i podtrzymują ciążę. Następnie dzięki nim macica się powiększa i staje się bardziej ukrwiona. Od około 7. dnia od zapłodnienia zaczyna być produkowana gonadotropina kosmówkowa, która odgrywa bardzo ważną rolę przy wydzielaniu hormonów koniecznych do utrzymania ciąży, zwłaszcza progesteronu. To także hormon, który odpowiada za nudności i wymioty w pierwszym trymestrze. Także hormon luteinizujący od momentu zapłodnienia zaczyna wpływać na zwiększenie produkcji progesteronu.

ROZWÓJ DZIECKA

Każdy dzień życia dziecka to kamień milowy w jego rozwoju. Już pod koniec 1. miesiąca płód osiąga wielość ziarnka ryżu. W pierwszym trymestrze powstają jego układy i narządy wewnętrzne. Kształtuje się serce, a wraz z nim układ nerwowy. Zarysowują się szczęki, policzki, podbródek, język i uszy. Pracę swoją zaczynają żołądek i nerki. Pod koniec tego okresu zarysowują się mięśnie, kości oraz chrząstki. Wraz z 13. tygodniem płód osiąga rozmiar brzoskwini. Zaczyna robić miny, marszczyć czoło, otwierać usta, a nawet ziewać.

DOLEGLIWOŚCI

Mimo że w pierwszym trymestrze ciąża nie jest jeszcze widoczna, to daje o sobie znać całą gamą dolegliwości, które są efektem gwałtownych zmian hormonalnych. Są wśród nich nudności i wymioty (zwłaszcza poranne), parcie na pęcherz i częstsze oddawanie moczu. Pojawia się nadwrażliwość na zapachy, senność, zmęczenie, rozdrażnienie i huśtawka nastrojów. Przyszłej mamie może także dokuczać ból piersi i podbrzusza.

ZAGROŻENIA

W ciągu pierwszego trymestru ciąży istnieje dość wysokie ryzyko poronienia. Szacuje się, że problem ten może dotyczyć nawet 25% ciąż. Do poronień dochodzi z wielu przyczyn, m.in. z powodu złego umiejscowienia się zarodka, wad genetycznych płodu i wad w budowie macicy, infekcji, czy niedoborów progesteronu. Wart też pamiętać, że pierwszy trymestr to okres, kiedy dziecko jest najbardziej wrażliwe na wszystkie czynniki, które mogą zaburzyć jego rozwój. Każdy alarmujący objaw, jak silne bóle brzucha lub krwawienie, należy konsultować z lekarzem.

DIETA

Przyszła mama w pierwszym trymestrze powinna zacząć spożywać zbilansowane i pełnowartościowe posiłki, ugotowane z dobrej jakości produktów. Od tego momentu to jej organizm zapewnia dziecku wyłączne źródło pokarmu. Dlatego należy jeść warzywa które są źródłem folianów, takie jak natka pietruszki, sałata, cykoria, brokuły czy kiełki słonecznika. Warto pamiętać o bogatych w witaminę C owocach: porzeczkach, cytrusach, truskawkach, malinach i jagodach. Do posiłków dobrze jest włączyć ryby, które są cennym źródłem kwasów Omega 3, biorących udział w rozwoju mózgu dziecka. Przyszła mama musi zrezygnować z alkoholu i papierosów, a przy tym ograniczyć produkty zawierające kofeinę (kawa, herbata). Trzeba także wyeliminować z diety pleśniowe sery, surowe mięso, ryby i jaja. Mogą one zawierać wyjątkowe niebezpieczne dla dziecka bakterie, takie jak Listeria i Salmonella, czy pierwotniaki toksoplazmozy.

SUPLEMENTACJA

Nie wszystkie składniki odżywcze przyszła mama jest w stanie dostarczyć wraz z posiłkami. Już na co najmniej 6 tygodni przed zajściem w ciążę należy zadbać o suplementację kwasu foliowego. Przyjmowanie go przez cały pierwszy i drugi trymestr obniża ryzyko wystąpienia wad u dziecka, związanych z nieprawidłowym rozwojem mózgu i rdzenia kręgowego. W ciąży zwiększa się także objętość krwi mamy, w związku z czym wzrasta zapotrzebowanie na żelazo. Warto połączyć je z witaminą C, która ułatwia jego wchłanianie. Przyszłym mamom zaleca się także suplementację jodu, witaminy D i kwasów DHA.

Czy wiesz, że…

• Dobrym sposobem na poranne nudności jest picie naparu z korzenia imbiru. Pomóc może także wąchanie cytryny i koperku.