Zamrażanie jajeczek

Na mrożenie komórek jajowych decyduje się coraz więcej kobiet na całym świecie. Część z nich robi to ze względu na problemy zdrowotne, inne chcą po prostu przedłużyć swoją płodność. Komentatorzy podkreślają, że od momentu wynalezienia pierwszej pigułki antykoncepcyjnej żadna z dostępnych metod nie dawała paniom takiej swobody w planowaniu życia rodzinnego. Na czym polega zamrażanie komórek jajowych i dlaczego staje się coraz bardziej popularne?

NA CZYM POLEGA ZAMRAŻANIE JAJECZEK?

Mrożenie jajeczek to wymagający proces. Początkowo lekarz zleca wstępne testy i badania, na podstawie których stwierdza, czy kobieta może poddać się zabiegowi. Na wstępie cały proces polega na hormonalnej (FSH) stymulacji owulacji przez około 2 tygodnie, a jego celem jest uzyskanie większej niż w cyklu naturalnym liczby dojrzałych komórek jajowych. W tym czasie specjalista wykonuje serię badań, by ocenić, czy odpowiednia liczba komórek jest już gotowa do pobrania. Następnie kobieta przechodzi krótki zabieg w znieczuleniu ogólnym. Przy pomocy igły lekarz pobiera zawartość każdego pęcherzyka, w którym dojrzewają komórki jajowe, a następnie przekazuje je do laboratorium. Tam z kolei usuwa się z komórek wodę, zamraża się je przez witryfikację – bardzo szybkie schłodzenie – prawie do -200^oC, a następnie umieszcza w ciekłym azocie. Po odmrożeniu tylko nieliczne jajeczka ulegną uszkodzeniu, a najnowsze technologie pozwalają na zachowanie około 90% żywych komórek. Jeżeli kobieta zdecyduje się na zapłodnienie, to jedyną drogą jest in vitro. Jeśli natomiast stwierdzi, że nie chce skorzystać z jajeczek, to ma do wyboru oddanie ich do badań naukowych, przekazanie do adopcji kobiecie, która nie może mieć dzieci lub zlecenie ich zniszczenia.

DLACZEGO ZAMRAŻAMY KOMÓRKI JAJOWE?

Kobiety decydują się na zamrożenie jajeczek z wielu powodów. Część z nich robi to ze względu na problemy zdrowotne, które wymagają leczenia wpływającego na płodność. Są wśród nich np. panie przed terapią onkologiczną, która często skutkuje przedwczesnym wygaśnięciem czynności jajników. Inne nie są pewne, czy chcą lub będą chciały mieć dzieci i taka praktyka pozwala im na podjęcie decyzji w przyszłości. W tej grupie są też panie, które pragną się poświęcić karierze zawodowej, ale chcą zabezpieczyć swoje szansę na zajście w ciążę w późniejszym terminie. Jeszcze inne chcą mieć dzieci, jednak odkładają decyzję o rodzicielstwie, ponieważ czekają na odpowiedniego partnera. W związku z pandemią coraz więcej kobiet w USA chce w ten sposób przedłużyć swoją płodność. Nie wszystkie kraje podchodzą jednak do tej kwestii tak liberalnie. W Wielkiej Brytanii rząd ograniczył długość przechowywania komórek do 10 lat. W Polsce natomiast kobiety mogą w ten sposób zabezpieczyć swoją płodność jedynie ze względów medycznych, gdy pojawia się ryzyko utraty lub upośledzenia płodności na skutek choroby[1].

JAK POPULARNE JEST ZAMRAŻANIE JAJECZEK?

Komórka jajowa został odkryta niespełna 200 lat temu. Już w 1984 r. w Melbourne w Australii urodziło się pierwsze dziecko z zamrożonego jajeczka. W 1992 r. zabieg ten pozwolił zajść w ciążę bliźniaczą 53-latce. W 2019 r. na świat przyszedł „najstarszy noworodek” urodzony z embrionu zamrożonego przed 27 laty. Jednak dopiero niedawno Amerykańskie Towarzystwo Medycyny Reprodukcyjnej (ASRM) zmieniło kwalifikację tego zabiegu z medycyny eksperymentalnej na zastosowanie kliniczne. Praktyka zamrażania jajeczek jest stosunkowo młoda, jednak coraz bardziej popularna. Jeszcze w 2012 r. w Niemczech na zabieg  zdecydowały się 22 kobiety, a już rok później ponad 100[2]. W Polsce embriolodzy zamrozili pierwszą komórkę jajową w 2003 r., a obecnie jedna z największych klinik w naszym kraju zamraża ponad 2 tys. jajeczek rocznie[3].

KIEDY NAJLEPIEJ ZAMROZIĆ KOMÓRKI JAJOWE?

Płodność kobiety spada wraz z wiekiem. Choć średni wiek Polki rodzącej po raz pierwszy wynosi 29, to badania dowodzą, że coraz częściej kobiety decydują się na pierwsze dziecko po 35. roku życia, a więc w momencie gwałtownego spadku płodności. Każde 5 kolejnych lat ogranicza szanse na powodzenie o około 15%. W momencie narodzin dziewczynki dysponują około 400 tys. pęcherzyków, natomiast po 30. roku życia zostaje ich już tylko 12%, a po 40. wartość ta spada do zaledwie 3%. Dlatego optymalnym czasem na zamrożenie komórek jajowych jest wiek pomiędzy 21 a 29 lat. Ile jajeczek najlepiej zamrozić? Według specjalistów realne szanse na zajście w ciążę mają kobiety dysponujące kilkudziesięcioma komórkami. 20 zamrożonych jajeczek daje kobietom w wieku 35 lat około 80% szans na jedno dziecko.

Czy wiesz, że…

• …choć zamrażanie komórek jajowych staje się coraz bardziej popularne, wciąż jest to bardzo drogi zabieg? Hormonalna stymulacja i pobranie kosztuje od 7 do 11 tys. PLN, zamrożenie od 400 do 700 PLN, a in vitro od 6 do 11 tys. PLN.

[1] Źródło: ustawa o leczeniu niepłodności https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20150001087 oraz np.  https://www.invimed.pl/zachowanie-plodnosci

[2] Źródło: https://cordis.europa.eu/article/id/418431-stop-the-clock-the-culture-and-practice-of-egg-freezing-by-healthy-women/pl

[3] Źródło: https://www.klinikainvicta.pl/leczenie-nieplodnosci/programy-in-vitro/in-vitro-mrozenie-komorek-jajowych/