Ciało przyszłej mamy zmienia się diametralnie podczas 9 miesięcy ciąży. W związku z tym ciężarna może się borykać z różnymi uciążliwymi dolegliwościami. Jedną z popularniejszych są guzki krwawnicze odbytu, inaczej żylaki, krwawnice lub po prostu hemoroidy. To powszechny problem, szczególnie w II i III trymestrze ciąży. Czym są? Jak powstają? Jak im zapobiegać i jak sobie z nimi radzić? Odpowiadamy.
W okresie ciąży, wraz ze zwiększeniem się objętości macicy, która uciska na niektóre żyły jamy brzusznej i miednicy, wzrasta ciśnienie krwi. To właśnie ucisk macicy na żyłę główną dolną jest przyczyną hemoroidów w tym czasie. Przepływa przez nią mniej krwi, zwiększa się natomiast ciśnienie w żyłach okolicy odbytu doprowadzających do niej krew. Ten prosty fizjologiczny mechanizm doprowadza do powstania w żyłach guzków krwawniczych, czyli poszerzeń żylakowych i przewlekłych stanów zapalnych. Kolejną przyczyną tej dolegliwości jest wzrost stężenia progesteronu w organizmie ciężarnej. Hormon ten odpowiada bowiem za sprężystość ścian naczyń krwionośnych, a jego wahania sprzyjają ich rozszerzaniu i pękaniu. Przyszłej mamie nie pomaga także częsta ciążowa bolączka, jaką są zaparcia.
Choroba hemoroidalna ma cztery stopnie zaawansowania. W skutek powstania guzków krwawniczych i stanów zapalnych odczuwalne jest swędzenie i pieczenie w okolicach odbytu. Może im towarzyszyć ból nasilający się podczas oddawania stolca. Przyszła mama ma uczucie niecałkowitego wypróżnienia, a w okolicach odbytu lub na bieliźnie może dostrzec śluz. Również na powierzchni stolca lub papierze toaletowym widoczna jest świeża krew. Podstawową metodą rozpoznawania hemoroidów jest badanie fizykalne przez odbyt. Choroba ta zazwyczaj przebiega łagodnie, lecz może prowadzić do powikłań, jak zakrzepicy, krwotoku, a w zaawansowanym stadium nawet martwicy tkanek.
Metod leczenia hemoroidów w czasie ciąży jest kilka, a każda z nich zależy od stopnia ich nasilenia. W większości przypadków kluczowa jest profilaktyka. W aptekach dostępne są maści i czopki, jednak ich stosowanie należy bezwzględnie skonsultować z lekarzem, ponieważ ciężarne nie mogą przyjmować wielu składników zawartych w lekach. Najczęściej lekarze proponują pacjentkom zachowawcze metody postępowania, czyli odpowiednią, zbilansowaną dietę oraz kąpiele lub okłady z wywarów z kory dębu, nagietka, rumianku, a także oczaru wirginijskiego. Bardzo ważna jest też odpowiednia higiena okolic intymnych przy użyciu preparatów przeznaczonych dla kobiet w ciąży i unikanie spędzania długiego czasu w pozycji siedzącej. U tych przyszłych mam, których dolegliwości związane z hemoroidami są bardzo poważne, może jednak dojść do zakrzepicy w obrębie guzków krwawniczych. Proponuje się im wówczas doraźne rozwiązanie: chirurgiczne wycięcie skrzepu w znieczuleniu miejscowym.
Mówiąc w skrócie, są trzy przyczyny hemoroidów w ciąży: powiększająca się macica, wzrost stężenia progesteronu i zaparcia. O ile przyszła mama nie ma wpływu na dwa pierwsze czynniki, o tyle temu ostatniemu można łatwo zaradzić, stosując odpowiednią, lekkostrawną dietę. Trzeba zadbać, by na talerzu pojawiały się pokarmy zawierające spore ilości błonnika, jak warzywa, suszone owoce, pełnoziarniste pieczywo, brązowy ryż. Lepiej zrezygnować z tłustych, ciężkostrawnych i pikantnych potraw oraz słodyczy. Pomocna będzie też umiarkowana aktywność fizyczna, o ile lekarz wyrazi na nią zgodę (np. spacer, aqua aerobik, pływanie). I na koniec być może najważniejsza kwesta, o której zapomina wiele przyszłych mam: niezwykle istotne jest odpowiednie nawodnienie. Regularne, częste i obfite przyjmowanie płynów pomaga skutecznie walczyć z zaparciami. Najlepiej sprawdzą się woda i napary ziołowe. Wszystkie te proste i bezpieczne zabiegi poprawią przemianę materii i perystaltykę jelit u przyszłej mamy.
Dolegliwości związane z guzkami krwawniczymi najczęściej zmniejszają się, a nawet zupełnie ustępują po porodzie. Wraz z rozwiązaniem poziom hormonów, objętość krwi i ciśnienie w jamie brzusznej spadają i z czasem wracają do normy. Dlatego właśnie lekarze proponują przyszłym mamom leczenie zachowawcze. Jeżeli jednak po okresie połogu hemoroidy nie zmniejszają się, można rozważyć leczenie chirurgiczne, które zalecane jest zazwyczaj osobom z dolegliwościami III i IV stopnia. Kobietom po porodzie proponowane są również takie metody leczenia jak: opaski uciskowe, fotokoagulacja, skleroterapia czy krioterapia.