Nieprawidłowy wynik cytologii

Nieprawidłowy wynik cytologii brzmi jak wyrok, jednak nie należy od razu wpadać w panikę. To właśnie badanie cytologiczne potrafi skutecznie ochronić kobietę przed groźną chorobą, jaką jest rak szyjki macicy. Jak postąpić, gdy jego wynik jest nieprawidłowy?

CYTOLOGIA – DLACZEGO WARTO ROBIĆ BADANIE?

Głównym zadaniem badania cytologicznego jest profilaktyka i diagnostyka raka szyjki macicy. Pozwala ona wykryć stany zapalne, określić ich przyczynę i zauważyć zmiany nowotworowe na wczesnym, całkowicie uleczalnym etapie. Wynik, na który składają się ocena, interpretacja i klasyfikacja zmian morfologicznych, jest istotną informacją dla ginekologa na temat kierunku leczenia i terminu następnego badania. W programach przesiewowych nieprawidłowe wyniki cytologii stanowią zaledwie od 1 do 8% wszystkich ocenionych wymazów.

NIEPRAWIDŁOWY WYNIK CYTOLOGII – CO OZNACZA?

Obecnie najczęściej stosowaną klasyfikacją wymazów jest system Bathesda (TBS), zaproponowany przez Narodowy Instytut Onkologii USA. Określa on, czy próbka zawiera materiał odpowiedni do oceny (tj. czy zawiera wystarczającą ilość pobranych komórek), a następnie podaje, czy obraz cytologiczny jest prawidłowy czy też nie. Za tym stwierdzeniem podąża opis stwierdzonych zmian, w którym określa się rodzaj zakażenia, zmiany w komórkach nabłonka i obecność innych nieprawidłowych komórek.

Cytologia może być prawidłowa – NILM (prawidłowe komórki nabłonka płaskiego i gruczołowatego) prawidłowa z łagodnym stanem zapalnym – ASC-US (nieliczne komórki atypowe, świadczące o stanie zapalnym, który najprawdopodobniej ustąpi samoistnie) i prawidłowa ze stanem zapalnym – ASC-H (atypowe komórki nabłonkowe, w których nie można wykluczyć zmian dużego stopnia).

W przypadku wyników nieprawidłowych w opisie oznaczone mogą być komórki świadczące o stanie zapalnym, trudne do jednoznacznej klasyfikacji, jednak bez nieprawidłowych komórek, z których może powstać nowotwór (AGUS/ASCUS). W wymazie mogą się jednak pojawić też komórki, z których może powstać rak. Jeśli są one pojedyncze, to cytologię oznacza się jako LSIL, jeśli natomiast jest ich wiele, wówczas cytologię opisuje się jako HSIL.

NIEPRAWIDŁOWY WYNIK CYTOLOGII – CO DALEJ?

Badanie cytologiczne to pierwszy etap postępowania. Następnie trzeba wykluczyć albo potwierdzić zmiany przednowotworowe lub nowotworowe. Przeprowadza się więc kolejne badania cytologiczne oraz test HR HPV. W przypadku większych zmian wykonuje się także kolposkopię, czyli oglądanie szyjki macicy w dużym powiększeniu. Wyniki tych badań pozwalają wdrożyć odpowiednie leczenie, zależne od charakteru zmiany i stopnia jej zaawansowania (np. konizację szyjki macicy).

RAK SZYJKI MACICY – CZY TO WYROK?

W zależności od dynamiki zmian nowotworowych wyróżniamy trzy grupy zmian:

• zmiany dysplastyczne szyjki macicy – nie stanowią zagrożenia życia kobiety. Wczesne ich wykrycie umożliwia całkowite wyleczenie. Jeśli jednak nie zostanie wykonana diagnostyka, to dysplazja może doprowadzić do rozwoju złośliwego nowotworu.
• rak przedinwazyjny – powstaje wówczas, gdy komórki dysplastyczne przekształcają się w komórki rakowe. Zmiany są na tym etapie ograniczone wyłącznie do nabłonka szyjki macicy.
• rak inwazyjny – faza ta rozpoczyna się w momencie, kiedy komórki nowotworowe, ograniczone do tej pory do nabłonka szyjki macicy, zaczynają wnikać głębiej.

RAK SZYJKI MACICY – JEST SIĘ CZEGO BAĆ?

W Polsce każdego roku notuje się około 3 tysiące zachorowań na raka szyjki macicy. Szacunkowo połowa chorych umiera, co oznacza, że dziennie rak ten jest przyczyną śmierci około 4-5 pięciu kobiet. Jego przypadki najczęściej notuje się w grupie wiekowej 50-59 lat, jednak zachorować można w każdym wieku. To, obok raka piersi, trzonu macicy i jajnika, jeden z częstszych nowotworów u kobiet. Z wolna, ale systematycznie, liczba zgonów z jego powodu maleje. W ciągu trzech ostatnich dekad śmiertelność zmniejszyła się o około 30%. Ów nowotwór rozwija się przez lata. Od momentu zarażenia wirusem HPV do etapu inwazyjnego potrafi minąć od 3 nawet do 10 lat. Co ważne, w przypadku wykrycia przedinwazyjnego nowotworu można uzyskać aż 99% wyleczeń. Wniosek? Każda kobieta powinna systematycznie wykonywać badania profilaktyczne, zwłaszcza cytologię.

RAK SZYJKI MACICY – JAKIE SĄ JEGO PRZYCZYNY?

Rak szyjki macicy nie jest dziedziczny. Główną jego przyczyną jest zakażenie onkogennymi typami wirusa brodawczaka ludzkiego (HPV) drogą kontaktów seksualnych. Typ 16 jest odpowiedzialny za ponad połowę zachorowań. Szacuje się, że 3 na 4 kobiety aktywne seksualnie w ciągu swojego życia zostaną zarażone tym wirusem. Ryzyko zwiększa wczesne rozpoczęcie współżycia, duża liczba partnerów seksualnych, immunosupresja, przeszczepy narządów, wiele naturalnych porodów, przewlekłe stany zapalne pochwy, a także wieloletnie stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych. Do czynników ryzyka zalicza się ponadto niezdrowy tryb życia i palenie tytoniu.

RAK SZYJKI MACICY – JAK GO ROZPOZNAĆ?

Podstawową metodą diagnostyki w przypadku raka szyjki macicy jest badanie cytologiczne. Umożliwia ono wykrycie choroby na jej najwcześniejszym etapie, kiedy to można z nią skutecznie walczyć. Zatem by nie dopuścić do trzeciego etapu rozwoju nowotworu, kobieta powinna regularnie robić cytologię. Najczęściej choroba przebiega bez charakterystycznych objawów we wczesnych stadiach. Jeśli jednak diagnostyka nie będzie wykonana w odpowiednim czasie, wówczas rak szyjki macicy rozwija się po cichu, bezobjawowo, do postaci inwazyjnej. Symptomy, jakie może dawać jego zaawansowana postać, to m.in. krwawienie między miesiączkami, obfite krwotoki miesiączkowe, krwawienie po stosunku. Do rzadkich objawów należą bóle podbrzusza i miednicy oraz krwista lub wodnista wydzielina z pochwy o nieprzyjemnym zapachu i brunatno-szarym kolorze.

Czy wiesz, że…

• …wirus brodawczaka ludzkiego występuje także u mężczyzn? Są oni nosicielami HPV i przekazują go swoim partnerkom seksualnym. Sami jednak mogą także zachorować z jego powodu. W wyniku zakażenia może się u nich rozwinąć rak odbytu czy prącia.
• …szczepionka zmniejsza ryzyko zakażenia wirusem HPV o ponad 75%? Szczepienie zalecane jest w Programie Szczepień Ochronnych i wykonuje się je u dziewczynek przed rozpoczęciem współżycia.