Położna – na jaką pomoc możesz liczyć?

21.11.2022 | Ciąża, Pierwsze kroki w macierzyństwie

Dawniej ciężarnym w porodzie pomagały „akuszerki” i „babki”. Były to zwykle starsze kobiety, asystujące już wcześniej przy narodzinach dzieci i same posiadające niejednego szkraba. Bazowały one na własnym doświadczeniu oraz na wiedzy przekazywanej z pokolenia na pokolenie. Współcześnie rolę akuszerki przejęła położna. Ze względu na posiadaną wiedzę medyczną i wykształcenie, które konieczne jest, by obecnie zajmować się tą profesją, znacząco zwiększyła się jej odpowiedzialność i zakres zadań. Jaką więc pomoc oferują kobietom współczesne położne? Na co można liczyć?

KIM JEST POŁOŻNA?

Dziś położna jest pracownikiem sektora ochrony zdrowia, co ważne – samodzielnym. Oznacza to, że z lekarzem nie łączy jej żadna więź służbowa. Ginekolog lub neonatolog nie jest więc jej zwierzchnikiem, a równorzędnym partnerem. Położne pracują w publicznych i niepublicznych zakładach opieki zdrowotnej, w tym na oddziałach szpitalnych, takich jak położniczy, ginekologiczny, neonatologiczny, patologii ciąży i na sali porodowej. Mogą ponadto prowadzić prywatne praktyki położnicze. W zakres ich obowiązków wchodzi opieka nad kobietą w okresie ciąży, porodu i połogu, a także nad noworodkami. Zawód ten chroni ustawa z 2011 r.[1]

JAKIEJ POMOCY UDZIELA POŁOŻNA?

Drogi położnej i przyszłej mamy mogą się skrzyżować jeszcze przed zapłodnieniem – w momencie edukacji zdrowotnej w zakresie metod planowania rodziny, edukacji seksualnej i przygotowania do życia w rodzinie. Podczas takiej rozmowy położna doradza, jak zwiększyć szansę na poczęcie i urodzenie zdrowego dziecka oraz jak oszacować możliwe zagrożenia czy powikłania okołoporodowe.

Kolejnym momentem, w którym zazwyczaj dochodzi do spotkania kobiety z położną jest rozpoznanie ciąży. Od tej chwili położna przejmuje opiekę nad ciężarną i obserwuje, czy ciąża przebiega prawidłowo. Zazwyczaj do momentu rozwiązania cyklicznie odwiedza przyszłą mamę, zwiększając częstotliwość wizyt pod koniec ciąży. Położna dba o zdrowie fizyczne i emocjonalne ciężarnej, troszczy się o właściwy rozwój dziecka w macicy (może je monitorować z wykorzystaniem aparatury medycznej). Dba też o możliwie jak najlepsze przygotowanie kobiety do porodu. Często to ona rozpoznaje ewentualne powikłania i ocenia, czy przyszłą mamę skierować na dodatkowe badania u ginekologa lub te niezbędne do wczesnego rozpoznania ciąży podwyższonego ryzyka. Doradza także ciężarnej w zakresie diety i profilaktyki chorób kobiecych oraz patologii położniczych.

W momencie rozwiązania położna prowadzi poród fizjologiczny. Jest z kobietą od początku akcji porodowej, aż do momentu wydalenia łożyska. Wspiera i monitoruje stan mamy oraz maluszka. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek komplikacji lub powikłań powinna jednak niezwłocznie skonsultować się z lekarzem położnikiem i/lub zapewnić kobiecie niezbędną opiekę szpitalną. W nagłych sytuacjach musi też samodzielnie podejmować konieczne, a niecierpiące zwłoki, działania, do czasu przybycia na miejsce lekarza. Dzieje się tak chociażby w przypadkach związanych z przyjęciem porodu z ułożenia miednicowego czy ręcznym wydobyciem łożyska.

W okresie połogu w zakres jej kompetencji wchodzi badanie i opieka nad maluszkiem. W pierwszych dniach odwiedza mamę kilkukrotnie, wspiera, doradza, pomaga przy karmieniu piersią i wykrywa ewentualne powikłania. Położna rodzinna ma obowiązek odwiedzić mamę i dziecko minimum 4 razy w ciągu 6 tygodni od porodu. Są to tzw. wizyty patronażowe. Położna udziela ponadto pomocy w zakresie świadczeń zapobiegawczych, diagnostycznych, leczniczych i rehabilitacyjnych. Na tym jednak nie koniec. Do położnej, szczególnie tej świadczącej opiekę w ramach Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ), mogą zwrócić się nie tylko przyszłe mamy, ale też kobiety dojrzałe, w okresie menopauzy i rozpoczynające dojrzewanie płciowe dziewczynki. Konsultacje wcale nie muszą dotyczyć ciąży, ale np. podstaw higieny, okresu dojrzewania czy przekwitania.

JAKI JEST ZAKRES KOMPETENCJI POŁOŻNEJ?

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 lipca 2020 r.[2] poszerzyło zakres kompetencji położnej. Dzięki niemu porada położnej staje się jednym ze świadczeń zdrowotnych gwarantowanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Oznacza to, że każda kobieta ma prawo do korzystania z usług położnej rodzinnej na NFZ. Od 2020 r. położna może wystawić skierowanie na wybrane badania diagnostyczne, w tym także laboratoryjne, z wyjątkiem badań wymagających metod diagnostycznych i leczniczych stwarzających podwyższone ryzyko dla pacjenta np. RTG. Może także przepisać receptę na lekarstwo w ramach kontynuacji dotychczasowej terapii i wystawić receptę na określone medykamenty zawierające substancje czynne (poza lekami odurzającymi, psychotropowymi i o silnym działaniu). Na recepcie może też zapisać wyroby medyczne i prowadzić profilaktykę chorób kobiecych, promocję zdrowia.

JAK WYBRAĆ POŁOŻNĄ?

Wyboru konkretnej osoby można dokonać poprzez złożenie deklaracji. Jeśli jednak kobieta pozostająca pod jej opieką nie jest zadowolona ze sposobu świadczenia usług, może złożyć deklarację ponownie. Bezpłatnie zmiany położnej dokonać można dwukrotnie w ciągu roku. Każda kolejna zmiana wiąże się z wystawieniem rachunku przez NFZ na kwotę 80 PLN.

Czy wiesz, że…

dawniej nazwą „akuszer” określano nie tylko kobietę pomagającą przy porodzie, ale także lekarza ze specjalizacją z ginekologii i położnictwa? Dziś ten termin jest już archaizmem.
pomoc niemedyczną ciężarnej może zapewnić także doula? Jest to doświadczona w swoim macierzyństwie i wykształcona kobieta, która wspiera mamę i rodzinę w czasie ciąży, porodu i po nim.