Co to jest atopowe zapalenie skóry?
Atopowe zapalenie skóry (AZS) to przewlekła choroba skórna. Ma ona podłoże genetyczne, a jej pierwsze objawy najczęściej ujawniają się już u noworodków lub dzieci (pomiędzy 6. i 7. rokiem życia). AZS towarzyszą wykwity na skórze, łuszczenie i świąd. Atopowe zapalenie skóry u dorosłych ma charakter nawrotów i remisji. Leki na atopowe zapalenie skory działają miejscowo, łagodzą objawy towarzyszące schorzeniu i zapobiegają częstym reakcjom alergicznym, ale nie pozwalają całkowicie wyleczeń schorzenia (AZS to choroba nieuleczalna).
Jak powstaje AZS?
Atopowe zapalenie skóry to jeden z typów atopii (obok atopowego zapalenia spojówek, kataru siennego, astmy, alergii pokarmowej). Powstaje ono wskutek nieprawidłowej reakcji układu immunologicznego na działanie niewielkiej dawki antygenów. Układ odpornościowy powinien wytwarzać wtedy przeciwciała IgE, które są kierowane do walki z alergenami działającymi na organizm. U atopika tych ciał wytwarzanych jest jednak zbyt dużo, dlatego organizm bardzo gwałtownie reaguje na alergeny zewnętrzne (np. pyłki roślinne, sierść zwierząt, kurz czy składniki zawarte w produktach spożywczych).
Przy działaniu alergenów, u chorego na AZS pojawiają się nieprzewidywane reakcje ze strony skóry (wykwity, łuszczenie i świąd).
Przyczyny AZS
Współczesna medycyna cały czas prowadzi badania nad bezpośrednimi przyczynami atopowego zapalenia skóry. Największa grupa lekarzy twierdzi, że AZS jest chorobą o podłożu genetycznym. Najprawdopodobniej dziedziczymy jednak jedynie skłonność do atopii, a atopowe zapalenie skóry aktywuje się dopiero przy działaniu niekorzystnych czynników zewnętrznych. Do zachorowania dochodzi u osób z osłabionym lub nieprawidłowo funkcjonującym układem odpornościowym.
Atopowe zapalenie skóry wywołuje kontakt skóry z alergenami. Najczęściej jest to reakcja na:
- chrom,
- lateks,
- składniki gum,
- sztuczne składniki zawarte w kosmetykach (kremach, balsamach, płynach do kąpieli, żelach pod prysznic itp.).
Podrażnienia mogą spowodować substancje chemiczne (np. żrące środki czystości czy kwasy) lub wystawienie skóry na długotrwałe działanie promieni UV. AZS bywa uaktywniane również przez zakażenia bakteryjne lub wirusowe, ukąszenia owadów. Ryzyko zachorowania wzrasta przy niedoborach witamin w organizmie oraz w długotrwałym stresie.
Atopowe zapalenie skóry: najczęstsze objawy i metody leczenia
Do najczęstszych objawów atopowego zapalenia skóry należą:
- zaczerwienienie i przesuszenie skóry,
- świąd,
- pieczenie,
- łuszczyca,
- pęcherze, które z czasem zmieniają się w strupy.
Przy AZS pojawiają się czerwone grudki w zgięciach łokci i pod kolanami, skóra staje się coraz cieńsza (z czasem widoczne są przez nią żyły). Przy ostrej fazie atopowego zapalenia skóry, mogą pojawić się ogniska rumieniowe (wykwity skórne). Niezbędne jest intensywne nawilżanie. Odpowiedni krem na atopowe zapalenie skóry (np. tanie emolienty) pozwoli uniknąć pojawienia się liszajów.
W zawansowanej fazie AZS mogą pojawić się:
- gorączka,
- pęknięcia skóry,
- miejscowe krwawienia.
Preparaty na atopowe zapalenia skóry, dostępne bez recepty, pozwalają odpowiednio pielęgnować suchy i podrażniony naskórek. Należy jednak skorzystać z pomocy dermatologa. Lekarz zdiagnozuje problem i dobierze odpowiednią terapię.
Niestety obecnie niemożliwe jest całkowite wyleczenie AZS. Można jednak łagodzić objawy towarzyszące schorzeniu. Dermatolodzy zalecają leczenie przyczynowe i objawowe. Pierwszym krokiem jest poszukanie zewnętrznej przyczyny stanu zapalnego skóry. Chodzi o ustalenie alergenów drażniących (pomocne mogą być wtedy testy alergiczne). To pozwala wyeliminować (w miarę możliwości) kontakt chorego z alergenami.
Kolejny krok kuracji obejmuje leczenie objawowe. Leki na atopowe zapalenie skóry to przede wszystkim środki do stosowania punktowego, które pozwalają utrzymać odpowiedni poziom nawilżenia i natłuszczenia skóry. Stosowane są maści i kremy z emolientami. Często zalecane są specjalne trójaktywne żele do mycia. Nakłada się je na wilgotną skórę, zmywa i delikatnie osusza ciało. Takie preparaty mają działanie:
- antybakteryjne,
- sprzyjające odbudowie uszkodzonych lipidów,
- zabezpieczające przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi.
Terapia emolientami i preparatami na AZS coraz częściej jest wspierana naświetlaniem skóry promieniami ultrafioletowymi (fototerapią).
Krem dla atopika – odpowiedni skład
AZS prowadzi do zakłócenia w produkcji lipidów. Lipidy budują warstwę ochronną skóry – chroniącą ją przed czynnikami zewnętrznymi i substancjami alergicznymi (zawartymi np. w kosmetykach). Kremy na atopowe zapalenie skóry muszą być bardzo delikatne, aby nie podrażniać naskórka ze stanem zapalnym. Skóra atopika jest mniej odporna na alergeny, dlatego idealny krem powinien mieć prosty, naturalny skład.
Osoby z AZS nie powinny sięgać po kosmetyki zawierające parabeny (sztuczne barwniki, substancje zapachowe, konserwanty) czy lanolinę (często uczula). Najlepiej, gdy krem będzie miał maksymalnie 3-5 składników. Skóra atopika jest przesuszona, dlatego idealny krem powinien zawierać substancje intensywnie nawilżające, natłuszczające i wspomagające odbudowę lipidów. Dobre preparaty koją również podrażnienia, łagodzą świąd oraz działają antybakteryjnie.
Do skóry atopowej szczególnie polecane są emolienty. Są to substancje, które wspierają odbudowę warstwy wodno-tłuszczowej, wiążą i zatrzymują cząsteczki wody oraz tworzą na naskórku cieniutki filtr ochronny.
Kremy na AZS często zawierają:
- oleje roślinne (np. olej z ogórecznika),
- masło Karite (masło Shea),
- skwalen,
- olej parafinowy,
- wyciąg z owsa Rhealba,
- ceramidy, kwas linolowy i linowy (uzupełniają lipidy naskórka),
- wazelinę, parafinę, kwasy tłuszczowe, fosfolipidy (substancje okluzyjne tworzące filtr ochronny na skórze),
- wyciąg z pestek dyni (kukurbityna), sól kwasu glicyryzynowego (składniki łagodzące świąd skóry).
Krem dla atopika – nawilżanie skóry atopowej
Krem do twarzy i inne preparaty do skóry atopowej muszą intensywnie nawilżać przesuszoną skórę. Dodawane są do nich humektanty, czyli substancje wiążące i zatrzymujące cząsteczki wody w głębszych partiach skóry. Producenci stosują m.in.:
- mocznik,
- sorbitol,
- alantoinę,
- glicerol,
- nienasycone kwasy tłuszczowe.
Apteka oferuje szeroki wybór kremów i emulsji do skóry atopowej. Dostępne są one bez recepty, ale skład warto skonsultować z dermatologiem, aby wykluczyć substancje, na które nasz organizm jest uczulony. Emolienty należy stosować kilka razy dziennie, ponieważ utrzymują się na skórze około 4-6 godzin.
