Antyoksydanty – co to takiego?

Wyobraź sobie naturalne substancje, które chronią Cię przed nowotworami i do tego potrafią spowolnić procesy starzenia się organizmu, wspierać układ odpornościowy i poprawiać samopoczucie. Niemożliwe? Nic bardziej mylnego. Natura ma ogromną siłę i wiele supermocy, a jedną z nich jest działanie antyrakowe i przeciwstarzeniowe. Wystarczy odpowiednio wybierać produkty, które dostarczą naszemu organizmowi antyoksydanty.

OKSYDANTY KONTRA ANTYOKSYDANTY

Antyoksydanty, inaczej przeciwutleniacze, hamują procesy utleniania w ludzkim organizmie. Brzmi enigmatycznie? Chodzi o utlenianie związków organicznych w komórkach naszego ciała, które związane są z wydzielaniem energii użytecznej metabolicznie. Uwolniona w ten sposób energia pojawia się częściowo w postaci związku wysokoenergetycznego ATP, który jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, będąc wykorzystywanym np. do przeprowadzenia reakcji chemicznych w komórce. Efektem ubocznym wielu takich reakcji są wolne rodniki, inaczej oksydanty. Ich cząsteczki posiadają niesparowane elektrony, które dążą do przyłączenia brakującego elektronu i potrafią wiązać się z innymi strukturami. Proces ten jest ważny, ponieważ dzięki niemu organizm zbiera informacje o wirusach i bakteriach.

Jeśli oksydantów jest za dużo, zaczyna się problem. Ich reaktywność powoduje bowiem wiele nieprawidłowości w funkcjonowaniu ludzkiego ciała. Może doprowadzić do zmniejszenia energii komórkowej ATP i uszkodzeń struktur komórkowych (mitochondrialnego DNA i RNA). Przez zdolność uszkadzania komórek, które dalej rozwijają się jako zmutowane przypisuje się im również działanie nowotworowe. Oksydanty pojawiają się w naszym organizmie w wyniku stresu, stosowania nieprawidłowej diety, korzystania z używek, oddychania zanieczyszczonym powietrzem a nawet opalania.

STRES OKSYDACYJNY

W każdym organizmie bardzo ważna jest równowaga. Jeżeli zostanie zachwiana, dochodzi do zaburzeń w funkcjonowaniu naszego ciała. Dlatego tak ważne jest, by oksydanty neutralizować antyoksydantami. W przeciwnym razie możemy doprowadzić do wystąpienia tzw. stresu oksydacyjnego. Jest to zaburzenie metaboliczne powstałe na skutek działania wolnych rodników. Zwiększa ono ryzyko powstawania chorób nowotworowych, cukrzycy, miażdżycy, zaćmy, astmy, chorób serca… Lista jest tu bardzo długa. Badania wskazują, że wraz z wiekiem ilość przyjmowanych do organizmu antyoksydantów powinna wzrastać, a regularne spożywanie produktów neutralizujących wolne rodniki pozwala zachować zdrowie i urodę przez długie lata. Dowodzą tego statystyki. Populacje krajów śródziemnomorskich, których tradycyjna dieta zawiera nawet 1000 mg flawonoidów dziennie, rzadziej zapadają na choroby związane z działaniem wolnych rodników.

DZIAŁANIE ANTYOKSYDANTÓW

Antyoksydanty polecają zarówno lekarze, jak i dietetycy czy kosmetolodzy. Specjaliści zachęcają, by dostarczać je wraz z pożywieniem, ponieważ tylko nieliczne ich grupy występują naturalnie w ludzkim organizmie. Należą do nich przeciwutleniacze endogenne, jak koenzym Q10 czy melatonina. Antyoksydanty egzogenne możemy natomiast z powodzeniem dostarczyć z zewnątrz. Należą do nich witaminy A, C i E, karotenoidy, polifenole, cynk, selen i kwas alfa-liponowy. O tym, jakie działanie przeciwutleniające ma dany produkt informuje nas współczynnik ORAC. Im jest wyższy w 100 g pożywienia, tym skuteczniejsza tarcza przeciw wolnym rodnikom. Antyoksydanty można dostarczać do organizmu dzięki zbilansowanym posiłkom lub suplementacji. Przeciwutleniacze ukryte w kapsułkach to równie dobre rozwiązanie jak racjonalna dieta (np. Wellcaps^® witamina C; Lino Complex A+E+F). Z racji tego, że antyoksydanty działają przeciwstarzeniowo, są ponadto bardzo popularnym składnikiem preparatów do pielęgnacji skóry (np. kremy nagietkowy i rokitnikowy; Linovit A+E).

ANTYOKSYDANTY W DIECIE

Najwięcej przeciwutleniaczy znajdziemy w naturze, w warzywach i owocach, zwłaszcza surowych, ponieważ obróbka termiczna zmniejsza ich cenne właściwości. Wyjątkiem jest tylko likopen, który po długotrwałym gotowaniu jest lepiej przyswajalny.

• witamina A

znajdziemy ją w nabiale, maśle, żółtkach jaj, tłustych rybach morskich, żółtych owocach oraz zielonych i żółtych warzywach

• beta-karoten

prowitaminę A zawierają marchew, dynia, morele, papaja, papryka czerwona, pomidory, natka pietruszki, szczaw, szpinak, sałata, bataty

• witamina E

witaminę młodości odkryć możemy dzięki olejom roślinnym, orzechom, kiełkom, brukselce, produktom pełnoziarnistym, włoskiej kapuście i mango

• witamina C

kwas askorbinowy zawierają owoce cytrusowe, natka pietruszki, jagody, kiwi, dzika róża, porzeczki, truskawki, kalafior, ziemniaki i kapusta

• polifenole

sporo polifenoli dostarczymy dzięki granatom, czerwonym winogronom, borówkom amerykańskim, czarnym porzeczkom, czerwonemu winu i zielonej, białej oraz czerwonej herbacie

• selen

najlepszymi źródłami tego minerału są orzechy brazylijskie, cebula, czosnek, ryż, a nawet grzyby

• cynk

znajdziemy go w pestkach dyni, nasionach roślin strączkowych, produktach zbożowych z pełnego przemiału, ostrygach, rybach

• kwas alfa-liponowy

dobrymi źródłami tego przeciwutleniacza są czerwone mięso i podroby, brokuły, szpinak, pomidory, brukselka, ziemniaki, zielony groszek i otręby ryżowe

• kurkumina

to główny składnik kłącza ostryżu długiego, czyli kurkumy

• luteina

zawierają ją jarmuż, groszek, biała i czerwona kapusta, brokuły, brukselka, por, ogórek, sałata, szpinak oraz czerwone warzywa: pomidory i papryka

• likopen

to czerwony barwnik, którego najwięcej znajduje się w pomidorach dojrzewających w słońcu (nawet 20 mg likopenu w 100 gramach pomidorów); znajdziemy go także w arbuzie, czerwonej papryce, czerwonym grejpfrucie, gujawie, papai i suszonych morelach

• flawonoidy

choć nie są substancjami odżywczymi i odpowiadają za barwę produktów żywnościowych, to świetnie sprawdzają się jako antyoksydanty; zawierają je: gorzka czekolada i kakao, czerwone wino, ale także cebula, pomidory, papryka, brokuły, cytryny, jabłka, czarne porzeczki, winogrona.