Ciąża pozamaciczna – objawy i przebieg ciąży

Ciąża pozamaciczna to stan wysokiego ryzyka, który powoduje poważne powikłania. Najczęściej pojawia się między 25. a 30. rokiem życia i dotyczy około 2% kobiet. U tych, w których kiedyś wystąpiła, wzrasta ryzyko jej ponownego rozpoznania. Niestety często zostaje zdiagnozowana za późno i odpowiada za około 15% zgonów ciężarnych. W związku z tym niezwykle ważne jest jej wczesne wykrycie, które umożliwia skuteczne leczenie.

CIĄŻA PRAWIDŁOWA A CIĄŻA POZAMACICZNA

W prawidłowej ciąży komórka jajowa w ciągu kilku pierwszych dni po zapłodnieniu przemieszcza się przez jajowód do jamy macicy i zagnieżdża w błonie śluzowej – endometrium. W takiej sytuacji zarodek może zacząć rozwijać się prawidłowo. Natomiast ciąża pozamaciczna – inaczej zwana ektopową – to ciąża nieprawidłowa, w której komórka jajowa przemieszcza się wolniej i zagnieżdża się poza macicą. Uniemożliwia ona prawidłowy rozwój zarodka, stanowi także zagrożenie dla zdrowia i życia kobiety. W niektórych przypadkach może doprowadzić nawet do jej śmierci.

PRZYCZYNY CIĄŻY POZAMACICZNEJ

Do tej pory nie rozpoznano konkretnej przyczyny ciąży pozamacicznej. Istnieją co prawda czynniki ryzyka, jednak ich obecność stwierdza się jedynie u 50% kobiet, u których doszło do nieprawidłowego zagnieżdżenia się komórki jajowej. Wśród możliwych przyczyn lekarze wymieniają wady anatomiczne dróg rodnych, przebyte zabiegi chirurgiczne w obrębie narządów rodnych, zapalenia narządów miednicy mniejszej i infekcje przenoszone drogą płciową, jak chlamydia i rzeżączka. Jako czynniki ryzyka wymienia się także endometriozę, stosowanie wkładki wewnątrzmacicznej (miedzianej i hormonalnej) oraz zaburzenia funkcji jajowodów.

OBJAWY CIĄŻY POZAMACICZNEJ

Ciąża ektopowa daje podobne objawy do ciąży prawidłowej. Jej symptomy pojawiają się w pierwszym trymestrze. Dochodzi do zatrzymania krwawienia miesięcznego, piersi stają się bolesne, a kobieta odczuwa mdłości. Wzrasta też stężenie gonadotropiny kosmówkowej we krwi. Dlatego test ciążowy w 50% przypadków ciąży pozamacicznej może dać wynik pozytywny, ponieważ wykrywa on właśnie ten hormon, który pojawia się w organizmie kobiety po zapłodnieniu. Kobieta może ponadto odczuwać bóle podbrzusza, mdleć i plamić z dróg rodnych. Może także mieć objawy rozwijającego się wstrząsu, który rozpoznaje się po przyspieszeniu akcji serca, wzmożonej potliwości i bladości skóry. Te symptomy powinny zaniepokoić i skłonić do konsultacji z lekarzem. Wizyta u ginekologa jest tym ważniejsza, że nieprawidłowe umiejscowienie komórki jajowej można rozpoznać jedynie w badaniu USG.

PRZEBIEG CIĄŻY POZAMACICZNEJ

Konieczne jest jak najszybsze rozpoznanie ciąży pozamacicznej i następnie jej zakończenie. Jeśli zarodek zagnieździ się w jajowodzie, to istnieje ryzyko jego powiększania i rozciągania tkanek, co z kolei może doprowadzić do pęknięcia jajowodu i krwotoku wewnętrznego w jamie brzusznej. Jeżeli komórka znajdująca się na końcu jajowodu połączy się z plemnikiem, to może dojść do jej oderwania. Wówczas rozwija się ciąża otrzewnowa (inaczej brzuszna). Zarodek może także zacząć się rozwijać w lub na jajniku oraz poza jamą macicy, w jej szyjce. Jeśli ciąża ektopowa nie zostanie zidentyfikowana na wczesnym etapie, to może dość do konieczności nagłej interwencji medycznej.

POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU CIĄŻY POZAMACICZNEJ

Kobieta, która rozpozna u siebie niepokojące objawy, powinna jak najszybciej zgłosić się do lekarza, który wdroży szczegółową diagnostykę. Powinien przeprowadzić wywiad, w którym ustali jak obfite jest krwawienie, jakiego koloru jest krew i czy występują w niej skrzepy oraz czy występują inne niepokojące symptomy. Musi też wykluczyć inne możliwe przyczyny wystąpienia takich objawów, w tym zapalenie wyrostka robaczkowego, poronienie samoistne i pęknięcie torbieli. Ciąża ektopowa wykrywana jest najczęściej w badaniu USG. W bardziej skomplikowanych przypadkach można wykonać laparoskopię zwiadowczą lub pobrać wyskrobiny z jamy macicy.

USUNIĘCIE CIĄŻY POZAMACICZNEJ

Jeśli badania wykażą, że komórka jajowa zagnieździła się w niewłaściwym miejscu (np. w jajowodzie, jajniku, szyjcie macicy lub otrzewnej), to lekarz może zakończyć ciążę podaniem środka działającego cytotoksycznie i zawierającego metotreksat. Takie postępowanie farmakologiczne, które nie pozostawia śladów w organizmie, możliwe jest jednak tylko w przypadku ciąży ektopowej, która trwa kilka tygodni. Jeśli trwa ona dłużej – około 8 tygodni – możliwe jest usunięcie zarodka laparoskopowo. Zabieg przeprowadza się w znieczuleniu ogólnym. Lekarz wykonuje niewielkie nacięcia w brzuchu (ok. 5-10 mm), przez które wprowadza laparoskop wyposażony w zestaw optyczny oraz mikronarzędzia chirurgiczne. Zaletą tego zabiegu jest duża precyzja oraz niewielka inwazyjność. Rany szybko się goją i nie pozostawiają wyraźnych blizn.

Czy wiesz, że…

• …w obu rodzajach ciąży można wykryć gonadotropinę kosmówkową, czyli hormon wytwarzany przez łożysko i blastocystę, mający za zadanie podtrzymywanie wytwarzania progesteronu? Jednak w ciąży prawidłowej jego poziom podwaja się co 48 godzin, natomiast w ciąży pozamacicznej rośnie znacznie wolniej. Wykonanie dwóch badań poziomu ß-HCG może potwierdzić lub wykluczyć ciążę pozamaciczną.