Alergia – objawy, przyczyny i leczenie

Alergia to choroba cywilizacyjna XXI wieku. To swego rodzaju nadwrażliwość organizmu na alergeny, dająca nieoczywiste objawy, niekiedy podobne symptomy do zwykłego przeziębienia. To reakcja nabyta, której w większości przypadków nie można się pozbyć. Jej objawy mogą wystąpić w każdym wieku. Dlatego tak istotne jest jej rozpoznanie i unikanie kontaktu z czynnikami uczulającymi.

PRZYCZYNY

Słowem “alergia” określamy niewłaściwą reakcję układu odpornościowego na alergeny, takie jak wirusy, bakterie, pyłki, pokarmy, leki, jad zwierząt, czy środki chemiczne. Nasz układ odpornościowy odpowiada za ocenę tego, czy pochodzące ze środowiska zewnętrznego czynniki mogą negatywnie wpłynąć na nasze zdrowie. Jego zadaniem jest podejmowanie decyzji, czy powinien chronić przed nimi organizm. U niektórych ludzi czynniki te nie wywołują żadnych objawów i reakcji. U innych układ immunologiczny daje organizmowi sygnał, że konieczna jest reakcja obronna. Kiedy ich organizm zetknie się z danym czynnikiem nie zareaguje od razu. Zacznie jedynie wytwarzać immunoglobuliny klasy E (IgE) i pozostanie w gotowości. Objawy uczulenia wystąpią dopiero przy kolejnym kontakcie z alergenem, kiedy to produkowana jest duża ilość immunoglobulin odpornościowych zdolnych rozpoznawać czynniki alergenne. Są one odbierane przez przeciwciała jako obce i zagrażające zdrowiu, a więc takie, które trzeba jak najszybciej unicestwić. W ten sposób organizm ulega stanowi zapalnemu przybierającemu różne postaci.

OBJAWY

Objawy alergii zależą od jej rodzaju i stężenia alergenu. Pyłki niektórych roślin oraz grzyby i ich zarodniki mogą wywołać katar sienny, czyli ostry nieżyt nosa, który pojawia się głównie wiosną i latem. Katar może jednak występować także przez cały rok. Wówczas powodować go mogą zarodniki pleśni, sierść zwierząt domowych i kurz. Alergik po kontakcie z substancją uczulającą odczuwa swędzenie oraz zaczerwienienie nosa, ścian gardła i oczu. Łzawi, smarka i kicha.

Część chorych boryka się z alergiami pokarmowymi. Wówczas najczęstszymi alergenami są składniki mleka krowiego, takie jak laktobetaglobulina, laktoglobulina i kazeina. Wówczas, około dwóch godzin od spożycia alergenu pokarmowego, pojawiają się reakcje ze strony żołądka i jelit, takie jak mdłości, wymioty, wzdęcia i biegunka. Nie jest to jednak reguła. Zareagować może także układ oddechowy i skóra. Jeśli natomiast chory cierpi na zespół alergii jamy ustnej, to objawy ujawniają się tuż po kontakcie pokarmu z błonami śluzowymi jamy ustnej. Pojawiają się obrzęk, mrowienie i zaczerwienienie języka, gardła oraz krtani.

Bywa, że na alergeny reaguje skóra. Reakcję wywołują najczęściej pokarmy i leki, a najczęstsze objawy to pokrzywką, czyli swędzące bąble, różowe lub białe, które otacza rumień. Pokrzywka występuje zazwyczaj w miejscu kontaktu z alergenem. Pojawia się stosunkowo szybko i znika po niedługim czasie.

Najpoważniejszym objawem reakcji alergicznej jest wstrząs anafilaktyczny. W jego czasie alergik odczuwa niepokój, osłabienie, kołatanie w klatce piersiowej, katar i swędzenie w gardle. Mogą wystąpić u niego także wymioty, rumień, opuchlizna, bąble i pokrzywka skórna. W najcięższych przypadkach dochodzi do spadku ciśnienia i tym samym bezpośredniego zagrożenia życia: utraty przytomności i zapaści. Wstrząs anafilaktyczny pojawia się nagle, najczęściej po kontakcie krwi z obcym białkiem lub po zjedzeniu alergenu.

DIAGNOZOWANIE

Objawy alergii pojawiają się  wyniku kontaktu z alergenem i występują niemal natychmiast po kontakcie z czynnikiem uczulającym. Jej symptomy mogą nas jednak zmylić, dlatego warto obserwować odpowiedzi, jakie daje organizm. Jeśli reakcja alergiczna nasila się przy kontakcie z psem lub kurzem, to najprawdopodobniej to one są źródłem uczulenia. Znacznie trudniej rozpoznać reakcje krzyżowe, do których zaliczają się alergie pokarmowe i na pyłki.  Najczęstszą metodą diagnozy jest punktowy test skórny, polegający na naniesieniu na skórę zawiesiny z alergenami i następnie na nakłuwaniu jej, by czynniki dostały się do krwioobiegu. Można wykonać także testy z krwi, które określają miano swoistych przeciwciał IgE. W diagnozowaniu pomocne są wywiad lekarski, próby eliminacyjne i prowokacyjne. Różnego rodzaju alergie dla potwierdzenia wymagają najczęściej odmiennych metod diagnostycznych, które ustala lekarz.

LECZENIE

Niestety, całkowite wyleczenie alergii jest najczęściej niemożliwe. Dlatego tak ważna jest tu diagnostyka, która pozwala na eliminowanie czynników ryzyka. Chorym zaleca się unikania kontaktu z alergenami, a u niektórych wprowadza się leczenie farmakologiczne. W aptekach dostępnych jest wiele leków, które pomagają łagodzić objawy, ważne jednak, by ich przyjmowanie zawsze skonsultować z lekarzem. Najpopularniejsze z nich to leki przeciwhistaminowe, które mogą jednak wywoływać działania niepożądane, takie jak senność.

CZY WIESZ ŻE…

• …najczęściej występujące alergeny to roztocza kurzu domowego, pyłki traw i drzew oraz sierść zwierząt? Są to alergeny wziewne. Wśród pokarmowych uczulają przede wszystkim białka mleka krowiego i jaj kurzych, ryby, orzeszki ziemne i owoce. Do wystąpienia reakcji skórnych najczęściej przyczyniają się niektóre metale, substancje zapachowe, formaldehydy i konserwanty.